Adolf Abraham Beck urodził się 1 stycznia 1863 roku w Krakowie, w ubogiej, żydowskiej rodzinie rzemieślniczej. Polski neurofizjolog, profesor Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, współodkrywca prądów czynnościowych mózgu i pionier elektroencefalografii.
W rodzinnym mieście ukończył gimnazjum oraz Uniwersytet Jagielloński. Już jako student pracował (od 1886 roku) w Zakładzie Fizjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierunkiem znanego polskiego fizjologa Napoleona Nikodema Cybulskiego (1854 – 1919). W latach 1889 – 1892 pełnił rolę jego asystenta. Głównym celem jego badań było wykorzystanie elektrofizjologii do lokalizacji funkcji mózgu. Z tego okresu pochodzi wiele prac z zakresu fizjologii układu nerwowego. W 1887 roku wraz z profesorem Cybulskim ogłosił swoje „Badania poczucia smaku u osoby pozbawionej języka dokonane na chorym J. R. z kliniki chir. prof. Rydygiera”, a rok później pracę „O pobudliwości miejsc tego samego nerwu” w Rozprawach Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Akademii Umiejętności w Krakowie. Od 1890 roku Adolf Beck rozpoczął cykl publikacji poświęcony zjawiskom elektrycznym mózgu. W 1891 roku opublikował w Rozprawach Akademii Umiejętności pracę doktorską pt. „Oznaczenie lokalizacji w mózgu i rdzeniu za pomocą zjawisk elektrycznych” (Rozp. Wydz. mat-przyr. AU 21, s. 187-232). Dzieło to stworzyło zręby naukowe nowej metody badawczej – elektroencefalografii oraz innych metod neurofizjologicznych. Opublikowanie pracy młodego, polskiego uczonego, której streszczenie ukazało się w języku niemieckim w Zentralblatt für Physiologie wywołało oddźwięk wśród wybitnych badaczy europejskich, Wiedeńczyka Fleischa v. Marxova oraz Anglików- Francisa Gotcha, Victora Horsleya i Richarda Catona, którzy upominali się o prawo pierwszeństwa dokonanych obserwacji. Na wszelkie zarzuty Beck odpowiedział artykułem zatytułowanym „Die Ströme der Nervenzentren”. Liczni autorzy podkreślali w swoich opracowaniach, że praca Becka jako dysertacja zawierała dokładniejszy opis procedur badawczych i bardziej szczegółowe wyniki, niż krótkie doniesienie Richarda Catona z 1875 roku, który obserwował w swoich doświadczeniach, przeprowadzonych na królikach i małpach, wychylenia galwanometru, ale nie miał jeszcze możliwości udokumentowania fotograficznego tych badań. W roku 1893 Adolf Beck opublikował „Przyczynek do fizjologii części lędźwiowej rdzenia pacierzowego u żab” (Rozpr AU 24 s. 56-72).
Nowy, istotny etap w karierze naukowej Adolfa Becka rozpoczął się wraz z uzyskaniem w 1894 roku veniam legendi (prawa do wykładania) z fizjologii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego na podstawie pracy „O ciśnieniu krwi w żyłach”. Wkrótce, w wieku 32 lat, objął jako profesor nadzwyczajny stanowisko kierownika nowopowstałego Zakładu Fizjologii na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, a trzy lata później został mianowany profesorem zwyczajnym. Z tego okresu pochodzi publikacja „Pomiary pobudliwości różnych miejsc nerwu za pomocą rozbrojeń kondensatora” w której przedstawił badania nerwu przeponowego i nerwu współczulnego. W 1898 roku udał się do Stacji Zoologicznej w Neapolu, gdzie poświęcił się badaniom nad zjawiskami elektrycznymi w ośrodkowym układzie nerwowym oraz nad prądami czynnościowymi siatkówki. W roku 1900 został wiceprezesem, a rok później prezesem Lwowskiego Towarzystwa Lekarskiego. W latach 1905 – 1910 Adolf Beck badał zjawiska elektryczne kory mózgowej po częściowym jej zniszczeniu. Jednym z wyników tych doświadczeń było obszerne opracowanie: „Zjawiska elektryczne kory mózgowej po częściowym jej zniszczeniu. Przyczynek do lokalizacji czucia bólu” (Rozpr. AU 45, s. 319-355; 1906).
Podczas pracy na Uniwersytecie Lwowskim Adolf Beck czynnie angażował się w działalność dydaktyczną i akademicką. W roku akademickim 1903 – 1904 pełnił funkcję dziekana Wydziału Lekarskiego, a w latach 1912 – 1915 rokiem rektora Uniwersytetu Lwowskiego. W 1914 r. Beck, który był wówczas po raz drugi rektorem, bronił odważnie swoich kolegów i własności uniwersytetu przed zakusami rosyjskich władz okupacyjnych. W rezultacie został wywieziony jako jeniec do Kijowa, skąd powrócił w ramach wymiany jeńców w 1916 r.
Adolf Beck był autorem i współautorem wielu książek. Wydana w 1913 roku „Fizjologia układu nerwowego środkowego” spełniała wszelakie wymogi współczesnego podręcznika neurofizjologii. Zawierała ona m. in. wstęp poświęcony histologii układu nerwowego, omówienie podstawowych zjawisk i pojęć fizjologicznych oraz opisy anatomii czynnościowej. W 1915 roku wspólnie z Napoleonem Cybulskim, a następnie w 1922 roku samodzielnie opublikował podręcznik „Fizjologia człowieka”. W 1913 roku został wybrany na członka korespondenta wydziału III Polskiej Akademii Umiejętności, a w roku 1930 na członka czynnego Wydziału IV Akademii Polskiej Akademii Nauk.
Prywatnie, Adolf Beck dbał starannie o rozwój i edukację swoich dzieci. Był miłośnikiem malarstwa i muzyki. W jego domu odbywały się muzyczne wieczory, podczas których Beck grał na skrzypcach, a jego żona na pianinie. Angażował się również w pracę społeczną. Poza udziałem w licznych towarzystwach naukowych, krajowych i zagranicznych, działał w Towarzystwie Szkoły Ludowej. Było to bardzo zasłużone stowarzyszenie, którego działalność miała na celu promowanie wykształcenia wśród szerokich rzesz społeczeństwa. Był przewodniczącym stowarzyszenia “Zjednoczenie”, którego celem było jednoczenie studentów, niezależnie od ich pochodzenia, czy religii. W wieku 67 lat Adolf Beck przeszedł na emeryturę. Wybuch II Wojny Światowej zastał go we Lwowie. Przetrwał okupację sowiecką i wkroczenie Niemców do miasta.
Adolf Beck zmarł we Lwowie w 1942 roku śmiercią samobójczą, zażywając cyjanek potasu, unikając w ten sposób obozu koncentracyjnego.
Zobacz także:
- Brazier Mary A. B. (1961), A history of the electrical activity of the brain: the first half century, London: Pitman Medical Publishing Company Ltd. UK.
- Michalak Sławomir (2001), Adolf Beck. Dostępne: http://smichalak.com/historia_-_adolf_beck – opublikowane jako: Michalak Sławomir (2001), Adolf Beck i jego przyczynek dla stworzenia podstaw neurofizjologii, Neuroskop 2001, t. 1, nr 3, s. 167-171.
- Gazeta o padaczce nr 40 (2006) z cyklu „Odkrywcy mózgu”
- http://www.lvivcenter.org/en/lia/persons/beck-adolf/
Opracowanie: Jan Celichowski
